Turystyczne udostępnianie terenu

Szlaki turystyczne

Szlaki turystyczne, wyznaczone i dobrze oznakowane w terenie, są jednym z podstawowych elementów racjonalnego zagospodarowania turystycznego danego terenu. Kanalizują i porządkują ruch turystyczny, chroniąc środowisko przyrodnicze przed zagrożeniami wynikającymi z antropopresji.

Na terenie Nadleśnictwa funkcjonują obecnie dwa szlaki turystyczne PTTK i kilka ścieżek spacerowych.

Szlaki turystycznePTTK

Czerwony szlak przemysko-sanocki - łączy dwa historyczne miasta królewskie Przemyśl i Sanok, będące niegdyś stolicami dwóch ziem województwa ruskiego: Ziemi Przemyskiej i Ziemi Sanockiej. Składa się z dwóch części - pierwsza przebiega przez obszar Pogórza Przemyskiego, natomiast druga przez obszar Gór Sanocko-Turczańskich od Przełęczy nad Łomną, przez Bzianę (574 m n.p.m.), Porębę Wysoką (618 m n.p.m.) w paśmie Chwaniowa i Góry Słonne do Sanoka. Umownie rozdziela je Przełęcz nad Łomną (452 m n.p.m.). Zasięg terytorialny Nadleśnictwa przecina część druga.

Niebieski szlak karpacki - drugi pod względem długości szlak górski w Polsce, przecinający Karpaty Zachodnie, Karpaty Wschodnie i Pogórze Karpackie. Prowadzi z Białej koło Rzeszowa przez Ustrzyki Górne do Grybowa koło Nowego Sącza. Składa się z trzech odcinków: rzeszowsko-przemyskiego (od Białej do Wapielnicy - 394 m n.p.m. przez Dynów i Krasiczyn), przemysko-bieszczadzkiego (od Wapielnicy do Ustrzyk Górnych przez Kalwarię Pacławską, Arłamów, Ustrzyki Dolne, Jezioro Solińskie, Bukowe Berdo - 1313 m n.p.m., Przełęcz pod Tarnicą - 1286 m n.p.m.) oraz odcinka granicznego (od Ustrzyk Górnych do Grybowa grzbietem wododziałowym Karpat). Na obszarze Beskidu Niskiego szlak nazywany jest szlakiem im. Kazimierza Pułaskiego. Zasięg terytorialny Nadleśnictwa przecina odcinek środkowy - przemysko-bieszczadzki.

Szlaki spacerowe

Ustrzyckie szlaki spacerowe:

Szlak czerwony do źródeł Strwiąża - rozpoczyna się nieopodal dworca PKS-PKP i wiedzie do szczytu Kamiennej Laworty (708 m n.p.m.), następnie do źródeł Strwiąża i dalej grzbietem Małego Króla (641 m n.p.m) zawraca do Ustrzyk Dolnych. Po drodze otwierają się wspaniałe widoki na Gromadzyń, Orlik, Ustrzyki Dolne, pasmo Żuków, najbliższe tereny Przedgórza Bieszczadzkiego i zaporę w Solinie. Przy dobrej widoczności widać także pasmo Wysokiego Działu z Wołosaniem i Chryszczatą, a także Beskid Niski. Czas przejścia wynosi 4-4,5 h.

Szlak niebieski na Kiń (610 m n.p.m.) - rozpoczyna się od dworca PKS-PKP i prowadzi drogą w stronę Brzegów Dolnych, z której przed przejazdem kolejowym skręca na wschód i wspina się na stoki góry Kiń (611 m n.p.m.). Dalej biegnie przy ścianie drzewostanu modrzewiowego stromym stokiem Kinia w kierunku szczytu Orlik, po czym skręca w dół w stronę Sanktuarium MB Bieszczadzkiej w Jasieniu, gdzie łączy się ze szlakiem żółtym, schodzącym z Gromadzynia. Czas przejścia wynosi około 1,5 h. Trasa nie dochodzi do kulminacji Orlika (618 m n.p.m.) - na jego szczyt biegnie 200-metrowy wyznakowany szlak łącznikowy.

Szlak żółty na Gromadzyń (654 m n.p.m.) - swój początek bierze przy dworcu PKS-PKP, skąd wraz z niebieskim szlakiem turystycznym biegnie w kierunku Gromadzynia (655 m n.p.m.) mijając strzelnice i trasy biathlonowe. Za Gromadzyniem oddziela się od szlaku PTTK i prowadzi w stronę Wierchu (662 m n.p.m.), przed którym skręca na północny wschód i torem saneczkowym schodzi w dół do Sanktuarium. Czas przejścia wynosi 2 h.

Szlak zielony to szlak łącznikowy pozwalający z Laworty przez Strwiążyk szybko przedostać się na szczyt Małego Króla, stanowi także skrót szlaku czerwonego. Przy dobrej widoczności można zobaczyć pasma Połonin, Gniazda Halicza, Tarnicy i Krzemienia. Czas przejścia około 1 h.

Ścieżka przyrodnicza „ Na stokach Żukowa"

Szlaki architektury drewnianej

Szlak powstał z myślą o miłośnikach dawnej architektury drewnianej, jako jeden ze sposobów ocalenia przed zapomnieniem zabytków architektury dawnej wsi, jak również kultury i sztuki ludowej. Pokazuje najciekawsze obiekty w ich naturalnym otoczeniu oraz placówki muzealne zajmujące się architekturą i sztuką ludową. Ma uczyć, informować i przy okazji promować walory turystyczne województwa. Oprócz Podkarpacia obejmuje również województwo małopolskie i śląskie.

Wiele z zabytków, do których zaliczają się kościoły, cerkwie, przydrożne kapliczki, domy, chałupy i dworki, drewniane zabudowania gospodarskie, karczmy i leśniczówki, pałacyki i skanseny to obiekty, które zostały wpisane do międzynarodowego spisu zabytków UNESCO. Projekt szlaku jest wspierany przez Państwową Służbę Ochrony Zabytków - Biuro Ochrony Zabytków, jak również przez lokalne samorządy.

Na terenie województwa podkarpackiego szlak liczy 1202 km i podzielony został na 9 tras.W zasięg Nadleśnictwa wchodzi jedna spośród nich: trasa III - ustrzycko-leska.

Na obszarze Nadleśnictwa do obiektów architektury drewnianej, oznaczonych w ramach Szlaku należą: cerkiew greckokatolicka pw. Archanioła Michała w Łodynie (1862 r.), cerkiew greckokatolicka p.w. św. Paraskewy, obecnie kościół rzymsko-katolicki w Stefkowej (1840 r.), dawna cerkiew parafialna grekokatolicka p.w. św. Paraskewy, obecnie kościół rzymskokatolicki pw. Najświętszej Panny Marii w Ustjanowej Górnej (1792 r.), cerkiew greckokatolicka pw. Pokrow Przeświętej Bogarodzicy w Równi (pocz. XVIII w.), cerkiew greckokatolicka p.w. św. Mikołaja, obecnie kościół rzymskokatolicki w Hoszowie (1930 r.), cerkiew greckokatolicka pw. św. Mikołaja, obecnie kościół rzymskokatolicki w Rabem (1858 r.), cerkiew Narodzenia NMP w Żłobku, obecnie kościół rzymskokatolicki, filialny p.w. Matki Boskiej Nieustającej Pomocy (1830 r.), dawna cerkiew parafialna greckokatolicka p.w. św. Dymitra Męczennika, obecnie kościół parafialny rzymskokatolicki p.w. Podwyższenia Krzyża Św. w Czarnej (1834 r.).

Przy obiektach włączonych w ramy projektu umieszczono krótki rys historyczny w trzech wersjach językowych (polskiej, angielskiej i niemieckiej) oraz schematyczną mapkę całego szlaku wraz z oznaczeniem usytuowania obiektu. Szczegółowe informacje o części Szlaku wyznaczonej na terenie województwa podkarpackiego można znaleźć na stronie:

http://www.podkarpackie.pl/szlak/start.php

Szlak naftowy

Szlak powstał w 2005 roku z inicjatywy Starostwa Powiatowego w Krośnie. Łączy ze sobą miejsca związane z narodzinami i historią przemysłu naftowego, a jego celem jest wzmocnienie możliwości rozwoju turystyki na pograniczu polsko-ukraińskim poprzez wykreowanie i promocję nowego produktu turystycznego.

Główna oś szlaku biegnie na linii Jasło - Krosno - Sanok - Lesko - Ustrzyki Dolne - Sambor - Borysław - Drohobycz - Lwów. Wzbogacają ją dodatkowe pętle przeznaczone dla turystyki pieszej i rowerowej. Na szlaku wyeksponowano ślady „gorączki naftowej", która miała miejsce w Galicji w II połowie XIX w oraz miejsca związane z działalnością Ignacego Łukasiewicza. Trasa wiedzie zarówno przez skanseny i muzea, w których zlokalizowano i urządzono ekspozycje poświęcone historii przemysłu naftowego, jak i miejsca, gdzie w czynnych jeszcze kopalniach napotyka się ocalałe, stare urządzenia naftowe. Kolorytu zabytkowym obiektom naftowym przydają: uroczy krajobraz, determinowany zasobami unikalnej przyrody, a także wspaniałe zabytki świeckie i sakralne przenikających się kultur, świadczące o bogactwie dziedzictwa kulturowego i złożonej historii tych ziem.

Ogółem po stronie polskiej znalazło się 39 miejscowości posiadających zabytki związane z przemysłem naftowym. Spośród nich w obrębie Nadleśnictwa znajduje się 6. Są to:

1. Olszanica - warsztat naprawczo-remontowy urządzeń naftowo-gazowniczych;
2. Wańkowa - kopalnia z kiwonami, kieratami, zbiornikami do magazynowania ropy naftowej;
3. Ropienka - kiwony, kieraty, zbiorniki do magazynowania ropy naftowej, kancelaria i warsztat, willa Scotów, krzyż z Anglii upamiętniający pierwszy odwiert ropy;
4. Łodyna - siedziba kopalni Łodyna - kiwony, kieraty i zbiorniki do magazynowania ropy naftowej, gazoliniarnia;
5. Brzegi Dolne - czynne złoże ropy naftowej, kiwony i kieraty;
6. Ustrzyki Dolne - zbiorniki na ropę naftową nieistniejącej już rafinerii „Fanto".

Realizatorem projektu jest Lokalna Organizacja Turystyczna „Beskid Niski" z siedzibą w Krośnie, partnerami krajowymi - samorządy powiatowe z Jasła, Krosna, Sanoka, Leska i Ustrzyk Dolnych oraz miasto Krosno, a partnerami zagranicznymi samorządy powiatowe z Sambora i Drohobycza oraz samorząd miejski z Borysławia. Szlak Naftowy został uhonorowany certyfikatem „Turystyczny produkt roku 2005" nadanym przez Polską Organizację Turystyczną. Popularyzuje go folder „Szlak Naftowy" wydany w wersji polskiej, ukraińskiej i angielskiej oraz film promocyjny pod tym samym tytułem, który zdobył wyróżnienie na 8. Międzynarodowym Festiwalu Filmów Turystycznych TOUR FILM 2005 w Poznaniu. Szczegółowe informacje o szlaku można znaleźć między innymi na stronie:http://www.beskidniski.org.pl/szlaki/naftowy/pl/szlak_main_pl.htm

Turystyka rowerowa

Szlaki rowerowe istniejące na terenie Nadleśnictwa są częścią sieci „Zielony Rower-Greenway Karpaty Wschodnie", która z kolei wchodzi w skład transgranicznej sieci szlaków rowerowych, tworzonych w ramach Programu „Central and EasternEuropeanGreenways" (CEG). CEG jest inicjatywą środkowo-wschodnioeuropejskiego Stowarzyszenia „EnvironmentalPartnership for Sustainable Development" zrzeszającego sześć niezależnych Fundacji: Fundację Partnerstwo dla Środowiska w Polsce, NadacePartnerstvi w Republice Czeskiej, NadaciaEkopolis na Słowacji, OkotarsAlapitvany na Węgrzech, FundatiapentruParteneriat w Rumunii oraz FondacijaEkoObsztnost w Bułgarii. To partnerskie przedsięwzięcie na rzecz tworzenia sieci zielonych szlaków w Europie Środkowo-Wschodniej jest budowane w oparciu o współpracę organizacji pozarządowych, samorządów, instytucji rządowych i przedsiębiorców poprzez realizację lokalnych inicjatyw na rzecz ochrony dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego. W 2005 roku do sieci Greenways CEG dołączyły także organizacje z Serbii (ZelenamrežaVojvodine w Nowym Sadzie) i Białorusi (Organizacja Społeczna „Eko i Agroturystyka" w Mińsku. W Polsce strategicznym partnerem Programu Zielone Szlaki jest Polska Organizacja Turystyczna (POT), z którą zostało podpisane „Porozumienie o współpracy na rzecz realizacji Programu Central EuropeanGreenways - Zielone Szlaki w Polsce".

Zielone szlaki, to turystyczne trasy dziedzictwa i produkty ekoturystyczne tworzone wzdłuż rzek, tradycyjnych, historycznych tras handlowych i naturalnych korytarzy przyrodniczych. Łączą regiony, atrakcje turystyczne i lokalne inicjatywy, wspierają rozwój turystyki przyjaznej dla środowiska i rekreacji oraz promują zdrowy styl życia i niezmotoryzowane formy transportu - turystykę rowerową, pieszą, konną, wodną i in. Stwarzają szansę na poprawę jakości życia i środowiska, ożywianie gospodarki lokalnej, promocję lokalnych produktów, wzmacnianie przedsiębiorczości wśród ludzi miejscowych oraz zachowanie unikalnych wartości przyrody, krajobrazu i kultury.

Projekt „Zielony Rower-Greenway Karpaty Wschodnie", obejmuje przygraniczne tereny Polski, Słowacji i Ukrainy, wchodzące w obręb Rezerwatu Biosfery „Karpaty Wschodnie". Jest realizowany przy Fundacji Bieszczadzkiej Partnerstwo dla Środowiska w ramach Grupy Partnerskiej „Zielone Bieszczady", skupiającej samorządy, organizacje pozarządowe, szkoły, lokalnych przedsiębiorców i administracje terenów prawnie chronionych. Głównymi współrealizatorami projektu są: Bieszczadzkie Stowarzyszenie Ekoturystyczne z Leska oraz Bieszczadzkie Towarzystwo Cyklistów z Ustrzyk Dolnych. Osią trasy bieszczadzkiej po stronie polskiej jest szlak rowerowy „Zielony Rower", który łączy najpiękniejsze zakątki regionu - atrakcje przyrodnicze i kulturowe, warsztaty twórców ludowych (garncarzy, tkaczy, rzeźbiarzy), galerie oraz lokalne inicjatywy na rzecz ochrony dziedzictwa Bieszczadów. Podróżując szlakiem można poznać oryginalne przedsięwzięcia z zakresu ekoturystyki i wspierania lokalnego rzemiosła.

Projekt „Zielony Rower" powstał w latach 2000-2001 na terenie gminy Lesko jako inicjatywa Bieszczadzkiego Centrum Informacji Turystycznej, Uczniowskiego Klubu Sportowego „Baszta", Zespołu Szkół Leśnych oraz Nadleśnictwa Lesko. Pomysł utworzenia bieszczadzkiego zielonego szlaku skupił aktywnych liderów z regionu działających w ramach Grupy Partnerskiej „Zielone Bieszczady", która powstała w ramach Programu aktywizacji terenów wiejskich Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności koordynowanym przez Fundację Wspomagania Wsi w ramach Projektu Grup Partnerskich Fundacji Partnerstwo dla Środowiska. Przy Bieszczadzkim Centrum Informacji Turystycznej w Lesku opracowano koncepcję i opis przebiegu trasy rowerowej. W roku 2002 została ona oznakowana po stronie polskiej, a w roku 2003 we współpracy z ośrodkami turystyki rowerowej na Słowacji i Ukrainie, rozpoczęto znakowanie szlaków po stronie słowackiej i ukraińskiej. Podjęto również działania zmierzające do opracowania i wypromowania produktów turystycznych opartych o zielony szlak. Dziś na terenie Karpat Wschodnich, zarówno po stronie polskiej jak też słowackiej i ukraińskiej, funkcjonuje dobrze oznakowana sieć szlaków rowerowych, obejmująca najciekawsze zakątki Bieszczadów, dobrze spopularyzowana przez dostępne materiały kartograficzne i przewodniki.

Niektóre szlaki rowerowe zlokalizowane w Nadleśnictwie Ustrzyki Dolne:

1. SZLAK ROWEROWY „EXTREME BIESZCZADY" - Koroną Ustrzyk Dolnych i Równi, szlak wyczynowy - kolor czerwony;
2. SZLAK ROWEROWY „EXTREME BIESZCZADY" - Przez Żuków, szlak wyczynowy - kolor czerwony;
3. SZLAK ROWEROWY „EXTREME BIESZCZADY" - Nad bieszczadzkimi kopalniami, szlak wyczynowy - kolor czerwony;
4. SZLAK ROWEROWY „ZATOKA TELEŚNICKA" - szlak gminny (tematyczny) - kolor niebieski
5. SZLAK ROWEROWY „OKOLICE USTRZYK DOLNYCH" - szlak gminny (tematyczny) - kolor niebieski
6. SZLAK ROWEROWY Hoszów –Czarna, szlak łącznikowy - kolor czarny
7. SZLAK ROWEROWY Ustrzyki Dolne - Ustjanowa Górna, szlak łącznikowy - kolor czarny

Szlaki częściowo położone w zasięgu terytorialnym Nadleśnictwa - [odcinek leżący w granicach N-ctwa]

1. SZLAK ROWEROWY „GREENWAY KARPATY WSCHODNIE" - szlak międzynarodowy - kolor zielony
2. SZLAK ROWEROWY „ŚLADAMI DOBREGO WOJAKA SZWEJKA" - szlak międzynarodowy - kolor zielony
3. SZLAK ROWEROWY „EXTREME BIESZCZADY" - W królestwie żubrów, szlak wyczynowy - kolor czerwony
4. SZLAK ROWEROWY „WOKÓŁ ŻUKOWA" - szlak gminny (tematyczny) - kolor niebieski
5. SZLAK ROWEROWY „GÓRY SŁONNE" - szlak gminny (tematyczny) - kolor niebieski

Turystyka narciarska

Turystyka narciarska cieszy się w naszym kraju coraz większą popularnością. Sprzyja temu powstawanie nowych ośrodków narciarskich, podnoszenie jakości usług oraz coraz bogatsza oferta zaplecza turystycznego, w wielu miejscach bazująca na rozwijającej się prężnie agroturystyce.

Bieszczady, uchodzące za góry dzikie i słabo zaludnione, do tej pory nie były zbyt popularne wśród narciarzy. Wynikało to zarówno z braku odpowiedniej bazy noclegowej, niewielkiej liczby obiektów, w których można było uprawiać narciarstwo zjazdowe, a także utrudnionej dostępności w sezonie zimowym. W ostatnich latach jednakże ta forma turystki staje się coraz bardziej popularna, nowopowstające obiekty przyciągają turystów, a rozwijająca się infrastruktura turystyczna oferuje coraz wyższy standard.

Narciarstwo biegowe

Bieszczady określa się jako „krainę krótkiego lata i długiej zimy", dzięki czemu uchodzą za raj dla narciarstwa biegowego i ski-tourowego. Nie ma tu jednak wielu tras wyznaczonych specjalnie w tym celu. Ruch narciarski odbywa się głównie szlakami turystycznymi, bądź nieznakowanymi trasami biegnącymi po drogach leśnych i gruntowych. Bardzo dobrze do tego celu nadają się stokówki, gęstą siecią pokrywające całe Bieszczady.

Narciarstwo zjazdowe

Bieszczady nie cieszą się zbyt dużą popularnością wśród amatorów narciarstwa zjazdowego. Nie ma tu zbyt wielu stoków przygotowanych do uprawiania tej formy sportu, a te które są z reguły nie prezentują zbyt wysokiego standardu. Jednakże z roku na rok sytuacja ta się zmienia, wyciągów narciarskich przybywa, a istniejące obiekty podnoszą jakość usług. Coraz więcej wyciągów jest sztucznie dośnieżanych, oświetlonych i ratrakowanych. Ogółem na terenie Bieszczadów i w ich bezpośrednim sąsiedztwie znajduje się 16 wyciągów, z czego w zasięgu terytorialnym Nadleśnictwa znajduje się sześć: cztery w Ustrzykach Dolnych („Laworta", „Gromadzyń", „Mały Król", „Olimp Uroczysko"), jeden w Ropience i jeden w Solinie, na zboczach góry Jawor.

Zasady użytkowania szlaków turystycznych

Teren Nadleśnictwa przecina szereg szlaków turystycznych, a z uwagi na rozwój turystyki powstają nowe. Kanalizują one ruch turystyczny ułatwiając jego kontrolę, jednakże każdy projekt szlaku przebiegającego przez tereny Lasów Państwowych powinien być uzgadniany z Nadleśnictwem. W przypadku braku takiego uzgodnienia Nadleśnictwo może zażądać od wykonawcy likwidacji szlaku.

Z uwagi na wzrastającą ilość szlaków i zagrożenie ze strony ruchu turystycznego, w przyszłości konieczne może okazać się wprowadzenie ograniczeń. Ruch turystyczny może odbywać się po wyznaczonych szlakach tylko wtedy, gdy nie stanowi zagrożenia dla chronionej fauny lub flory oraz nie koliduje z prowadzonymi pracami leśnymi. W wypadku stwierdzenia takowego zagrożenia, Nadleśnictwo może czasowo lub na stałe zamknąć lub ograniczyć ruch turystyczny na wybranym odcinku lub na całej długości trasy. Informacja o tym powinna znaleźć się w punkcie początkowym oraz w miejscach najczęstszego wchodzenia turystów na szlak. W przypadku zamknięcia odcinka szlaku, Nadleśnictwo może wyznaczyć czasowe obejście lub zalecić zmianę przebiegu szlaku.