Grzyby i porosty

Jak dotąd grzyby i porosty na terenie Nadleśnictwa nie były szczegółowo badane. Jednak na podstawie inwentaryzacji terenowej, ankiet oraz dostępnych materiałów na terenie Nadleśnictwa stwierdzono występowanie kilku cennych gatunków grzybów tj.:smardzjadalny Morchellaesculenta, smardz wyniosły Morchellaelata, szmaciak gałęzisty Sparassiscrispa oraz szyszkowiec łuskowatyStrobilomycesstrobilaceus.

W Nadleśnictwie występuje rzadki gatunek porostu - brodaczka zwyczajna Usneafilipendula (S. Kucharzyk., C. Ćwikowski, B. Ćwikowska 1998), ważny bioindykator w ocenie czystości powietrza.

Oprócz brodaczki zwyczajnej w omawianym terenie Nadleśnictwa autorzy publikacji określili występowanie innych gatunków chronionych porostów, w tym znajdujących się pod ochroną ścisłą: włostki brązowej Bryoriafuscens, mąklika otrębiastego Pseudeverniafurfuracea, tarczownicy skalnej Parmeliasaxatilis oraz pozostającej pod ochroną częściową - mąkli tarniowejEverniaprunastri.

Rośliny chronione i rzadkie

Ochronę gatunkową roślin, oprócz ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r., precyzuje Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 lipca 2004 r. określające listę roślin chronionych oraz zasady ich ochrony.

Spośród wymienionych tam gatunków na terenie Nadleśnictwa odnotowano obecność 81 roślin chronionych w tym 61 podlegających ochronie ścisłej, a 20 ochronie częściowej. Zestawiono je na podstawie istniejących opracowań dla rezerwatów, Planu Ochrony Parku Krajobrazowego Gór Słonnych, materiałów zebranych podczas prac glebowosiedliskowych oraz inwentaryzacji siedlisk przyrodniczych, ankiet i weryfikacji terenowej obowiązującego dotychczas Programu Ochrony Przyrody.

Większość z 20 gatunków podlegających ochronie częściowej takich jak: bluszcz pospolity, czosnek niedźwiedzi, pierwiosnek wyniosły, cebulica dwulistna występują dość licznie na terenie całego Nadleśnictwa, a niektóre, jak: kopytnik pospolity, przytulia wonna oraz dzióbkowiec Zetterstedta należą do pospolitych.

Wśród gatunków objętych ochroną całkowitą jedynie kilka, takich jak: przylaszczka pospolita, wawrzynek wilczełyko, lilia złotogłów, paprotnik kolczysty, parzydło leśne, czy też podkolan biały, występują dość licznie na całym obszarze. Pozostałe mają nieliczne stanowiska: większość storczykowatych, obrazki alpejskie, ciemiężyca zielona, pokrzyk wilcza-jagoda, cis pospolity, a niektóre, takie jak: bagno zwyczajne, ciemiężyca biała, języcznik zwyczajny, lulecznica kraińska, nasięźrzał pospolity, pióropusznik strusi, zimowit jesienny, dziewięćsił bezłodygowy, należą do taksonów bardzo rzadkich.

Zwierzęta chronione i rzadkie

Bezkręgowce

Na temat fauny bezkręgowców nadleśnictwa cennych danych dostarcza operat ochrony fauny opracowany dla Parku Krajobrazowego Gór Słonnych (BULiGL 2003). Wymienione tam rzadkie gatunki występujące na terenie nadleśnictwa to między innymi: niepylak mnemozyna Parnassius mnemosyne, modliszka zwyczajna Mantis religiosa, oraz wynurz Ceruchus chrysomelinus.

Ryby

Wśród ryb chronionych na terenie Nadleśnictwa Ustrzyki Dolne wymienić można: brzankę Barbuspelop onnesius, Kozę złotawą Sabanejewia aurata, Minóg ukraiński Eudontomozon mariae, Piekielnica Alburnoides bipunctatus, Strzebla błotna Eupallase llaperenurus, Śliz Barbatula barbatula.

Gatunki te objęte są ochroną ścisłą, bądź są togatunki bardzo wysokiego ryzyka, silnie zagrożone oraz gatunki wymienione w załącznikach Dyrektywy w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory.

Płazy

Zgodnie z rozporządzeniem ministra wszystkie gatunki płazów wymagają ochrony czynnej, która polega głównie na eliminacji zagrożeń oraz odbudowie i zachowaniu miejsc rozrodu.

Na terenie Bieszczadów, gdzie środowisko przyrodnicze wykazuje wysoki stopień naturalności, a ilość dostępnych płazom siedlisk jest duża, za zjawiska negatywnie odbijające się na lokalnych populacjach uważa się: utratę miejsc rozrodu, utratę miejsc odpowiednich do bytowania wskutek przekształceń środowiska lądowego oraz brak informacji o gatunku i koordynacji podejmowanych działań ochronnych.

W ramach działań mających na celu odwrócenie niekorzystnego trendu postuluje się m.in.: przeciwdziałanie zarastaniu drzewami i krzewami obrzeży stawów; utrzymywanie bądź tworzenie korytarzy ekologicznych, zapewniających komunikację między zbiornikami wodnymi; promocje odpowiednich metod działania w rolnictwie, szczególnie dotyczących nawozów sztucznych i środków ochrony roślin, a także roli niewielkich zbiorników wodnych w krajobrazie rolniczym oraz tworzenie (w ramach kompensacji) nowych zbiorników przez inwestorów powodujących zniszczenie istniejących już zbiorników.

Do gatunków płazów występujących w Nadleśnictwie Ustrzyki Dolne należą: traszka grzebieniasta Triturus cristatus, traszka karpacka Triturus montandoni, traszka zwyczajna Triturus vulgaris, traszka górska Triturus alpestris, salamandra plamista Salamandra salamandra, kumak górski Bombina variegata, ropucha szara Bufo bufo, ropucha zielona Bufo viridis, rzekotka drzewna Hyla arborea, żaba jeziorkowaRana lessonae, oraz żaba trawna Rana temporaria.

Gady

Do chronionych gadów Nadleśnictwa Ustrzyki Dolne zaliczamy: jaszczurkę zwinkę Lacertaagilis, jaszczurkę żyworodną Lacertavi vipara, padalca zwyczajnego Anguis fragilis, zaskrońca zwyczajnego Natrix natrix, gniewosza plamistego Coronella austriaca, żmiję zygzakowatą Viperaberus, oraz węża Eskulapa Elaphe longissima.

Według przepisów i rozporządzeń, spośród wymienionych gatunków gadów ochrony czynnej wymaga: gniewosz plamisty, wąż Eskulapa i żmija zygzakowata.

Ochrona czynna gadów, podobnie jak w przypadku płazów, polega na eliminacji zagrożeń związanych z narastającą antropopresją oraz zachowywaniu typowych dla nich siedlisk i miejsc rozrodu. Ma to szczególne znaczenie w odniesieniu do gatunków umieszczonych w Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt - gniewosza plamistego i węża Eskulapa. Gniewosz, który jest gatunkiem kserotermofilnym, preferuje suche i silnie nasłonecznione siedliska, choć występuje również w ekosystemach ekotonalnych. Miejsca występowania to zwykle mozaika różnych typów siedlisk, łąk, lasów, śródpolnych zakrzewień oraz obecność skał, murów i powalonych drzew, służących jako miejsca do wygrzewania się i kryjówki. Czynna ochrona tego gada polega więc na utrzymywaniu tego rodzaju siedlisk.

W przypadku węża Eskulapa siedliskiem są nasłonecznione stoki porośnięte widnym lasem liściastym bądź ciepłolubnymi zaroślami. Pojawia się w obrębie śródleśnych polan, przecinek, na skalistych brzegach rzek, a także na siedliskach wtórnych: ruinach starych domów, opuszczonych budynkach gospodarskich, skałach itp.

Za przyczyny wymierania uważa się tępienie gadów jako niebezpiecznych węży, nielegalny odłów, niszczenie naturalnych i wtórnych siedlisk oraz rozjeżdżanie na drogach przecinających ostoje. Ograniczenie tych niekorzystnych zjawisk jest tym ważniejsze, że populacja bieszczadzka jest jedyną, która rokuje nadzieję na przetrwanie tego gatunku na terenie naszego kraju.

Ptaki

Spośród ptaków bytujących na terenie Nadleśnictwa na szczególną uwagę zasługują gatunki umieszczone w Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt (2001).

Z ptaków drapieżnych dotyczy to przede wszystkim orlika krzykliwego i orła przedniego, które gniazdują na tych terenach. Główną przyczyną stopniowej redukcji ich liczebności jest degradacja siedlisk, zarówno lęgowych jak i łowieckich.

Zmiany siedliskowe dotykają głównie orła przedniego. Polegają one na ograniczaniu areału łowisk tego gatunku, wskutek zarastania bądź zalesiania dawnych łąk i pastwisk oraz na redukcji liczby potencjalnych miejsc gniazdowania, poprzez stosowanie zbyt niskiego wieku rębności w lasach. Z obserwacji wynika, że średni wiek drzewostanów, w obrębie których orły zakładają gniazda, w Karpatach wynosi 90-120 lat. W tym kontekście niezwykle ważna jest ochrona starodrzewi oraz utrzymywanie powierzchni nieleśnych.

Innym poważnym zagrożeniem dla populacji tego gatunku jest ruch turystyczny. Orzeł przedni słabo toleruje obecność człowieka i trzyma się głównie terenów odludnych. Coraz intensywniej rozwijająca się w Bieszczadach turystyka poważnie ogranicza areał, w którym może on znaleźć dogodne warunki do bytowania. Z tego względu istotne znaczenie ma przestrzeganie przepisów dotyczących ochrony strefowej oraz stosowanie ograniczeń w ruchu turystycznym, a także wprowadzenie obostrzeń w zabudowie obszarów położonych z dala od terenów zurbanizowanych.

Orlik krzykliwy, podobnie jak orzeł przedni, również wymaga do polowań terenów otwartych. Preferuje wilgotne łąki, zabagnienia i polany śródleśne oraz mozaikowe obszary rolnicze, przy czym bardzo pożądanym elementem są stogi siana, zadrzewienia, pojedyncze drzewa, czy słupki. Zmiana tych siedlisk poprzez melioracje, zarośnięcie czy zmniejszenie różnorodności, często skłania orliki do opuszczenia gniazd. Straty w lęgach powoduje również prowadzenie prac leśnych i ludzka penetracja w pobliżu zajętych gniazd.

Na terenie Nadleśnictwa orlik krzykliwy jest stałym elementem lęgowej awifauny. Eliminacja zagrożeń, zachowanie siedlisk lęgowych, a także wspieranie działań mających na celu utrzymanie śródleśnych polan oraz zbiorowisk nieleśnych krainy dolin i ich mozaikowego charakteru, są niezbędne dla właściwej ochrony tego gatunku.

Kolejną niezwykle cenną grupą lokalnej awifauny są sowy. Spośród gatunków gniazdujących na terenie Nadleśnictwa do najcenniejszych, zamieszczonych w polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt (2001), należą: puchacz Bubo bubo, sóweczka Glaucidium passerinum, puszczyk uralski Strix uralensis.

Niewątpliwie najcenniejszym spośród nich jest puchacz, który w latach 1965-1984 przeżył poważny spadek liczebności. Obecnie stopniowo odbudowuje rodzimą populację, a zabiegi ochronne wiążą się głównie z utrzymaniem typowych dla niego siedlisk lęgowych i łownych - prześwietlonych starodrzewi i terenów otwartych.

Dla sóweczki istotnym czynnikiem sprzyjającym utrzymaniu miejsc lęgowych jest pozostawianie starych, dziuplastych drzew oraz ograniczenie wyrębu starodrzewi. Gatunek preferuje drzewostany starsze z wyraźnie rozbudowaną strukturą piętrową i udziałem drzew dziuplastych. Bardzo pomocne w ochronie jest również, szczególnie przy deficycie dziuplastych drzew, wywieszanie budek służących ptakom do lęgu, a także jako schronienie lub spiżarnie w okresie obfitości pokarmu.

Podobnie jak w przypadku innych gatunków, także sóweczka wymaga jako łowisk terenów otwartych - halizn, łąk, a także śródleśnych bagien. Ograniczanie tych przestrzeni czy stosowanie melioracji, również nie służy ochronie gatunku.

Puszczyk uralski jest gatunkiem licznym tylko na południowym wschodzie Polski, co wynika z jego rozmieszczenia geograficznego. W odróżnieniu od w/w gatunków sów dobrze znosi zmiany środowiska przyrodniczego związane z przebudową i odmładzaniem drzewostanów, a przyczyny ograniczenia liczebności upatruje się w kłusownictwie, rozbijaniu się ptaków o linie przesyłowe i zabijaniu przez samochody. Ochrona miejsc lęgu - starych drzewostanów z dużą ilością dziuplastych drzew oraz otwartych przestrzeni wykorzystywanych jako łowiska, także w przypadku tego gatunku ma istotne znaczenie.

Elementem lęgowej fauny Nadleśnictwa są również dwa cenne gatunki dzięciołów: dzięcioł białogrzbiety Dendrocoposleucotos oraz dzięcioł trójpalczasty Picoidestridactylus. W przypadku dzięcioła białogrzbietego spadek liczebności wiąże się z ubytkami preferowanych przez niego siedlisk - łęgów i grądów, a także obniżaniem przeciętnego wieku drzewostanów. Nie bez znaczenia jest również ograniczanie bazy pokarmowej i miejsc zdatnych do lęgu, poprzez usuwanie obumierających drzew. Zmiany zasad gospodarowania w lasach odwróciły ten niekorzystny trend, jednakże umożliwienie znacznego przyrostu zasobów martwego drewna oraz zwiększanie areału starodrzewów liściastych niewątpliwie wpływa korzystnie na kondycję tego gatunku. Podobne uwarunkowania dotyczą również, znacznie rzadszego dzięcioła trójpalczastego oraz pozostałych rodzimych gatunków.

Ssaki

Charakterystyka wybranych grup ssaków występujących na obszarze Nadleśnictwa Ustrzyki Dolne.

Nietoperze

Lista nietoperzy występujących na terenie Nadleśnictwa została opracowana na podstawie badań przeprowadzonych w latach 1992-1996 przez Centrum informacji Chiropterologicznej Instytutu Systematyki i Ewolucji Zwierząt PAN (Postawa, Wołoszyn 2000). Badania objęły teren całych Bieszczadów, umożliwiając identyfikację występujących tu gatunków i ocenę ich liczebności. Ogółem na terenie Bieszczadów stwierdzono występowanie 16 gatunków, przy czym większość stanowisk pochodzi z doliny Solinki. Kilka stanowisk odnotowano w dolinie Sanu i okolicach Jeziora Solińskiego.

Na podstawie wspomnianych badań przeprowadzono waloryzację nietoperzy, określając dla każdego z nich kategorię zagrożenia (Postawa, Wołoszyn 2000). Na jej podstawie za gatunek zagrożony wyginięciem w Bieszczadach podobnie jak w całej Polsce, uważa się podkowca małego Rhinolophus hipposideros, natomiast pozostałe - nocek duży Myotis myotis, nocek rudy Myotis daubentonii, mroczek późny Eptesicus serotinus, karlik malutki Pipistrellus pipistrellus, borowiec wielki Nyctalus noctula, gacek brunatny Plecotus auritus, gacek szary Plecotus austriacus, uznane zostały za gatunki niższego ryzyka, bliskie zagrożenia.

Nietoperze, z uwagi na dobry stan zachowania środowiska przyrodniczego, duży udział lasów o wysokim stopniu naturalności z dostateczną ilością kryjówek w Bieszczadach są w małym stopniu narażone na antropopresję. Ich kryjówki powinny być jednak chronione przed zniszczeniem i niekontrolowaną penetracją.

Bóbr EuropejskiCastorFiber

Bóbr objęty jest ochroną gatunkową od początku XX wieku, kiedy to jego populacja skurczyła się do 235 osobników. Dzięki zabiegom ochrony czynnej polegającym na stopniowej odbudowie populacji i jej areału, aktualnie jego liczebność w Polce szacowana jest na 30 000 osobników.

Obecnie polska populacja bobrów nie jest zagrożona. Pewne zagrożenie stanowi kłusownictwo występujące w Polsce i w innych krajach. Ponadto ludzie zabijają bobry wyrządzające szkody, podpalają ich żeremia i rozbierają tamy. Bobry padają również ofiarami wypadków - są rozjeżdżane na szosach i torach kolejowych. Przyczynami ograniczania liczebności bobrów są ponadto: wyrąb lasów i ubożenie bazy pokarmowej, osuszanie bagien, intensyfikacja gospodarki rolnej i rybackiej.

W Bieszczadach program reintrodukcji bobra zaczęto realizować na początku lat 90-tych XX wieku. Początkowo objęto nim teren Bieszczadzkiego Parku Narodowego, a później rozszerzono na sąsiednie nadleśnictwa. Obecnie w Nadleśnictwie Ustrzyki Dolne bóbr występuje w kilkunastu miejscach zlokalizowanych w dolinach rzek i potoków. Ogółem jego populację na tym terenie oszacowano na 31 sztuk (na podstawie inwentaryzacji przyrodniczej z 2007 roku).

Analiza rozmieszczenia bobra w Bieszczadach wskazuje, że doskonale się tu zadomowił i stale poszerza swój zasięg i liczebność. Spełnia przy tym ważną rolę biocenotyczną, aktywnie kształtując stosunki wodne i zwiększając retencję zasiedlonych ekosystemów. Gatunek ten w ostatnich latach wydatnie zwiększył swoją liczebność i obecnie nie wymaga podejmowania działań z zakresu ochrony czynnej.

Obecny stan wiedzy o gatunku, jak też jego status w Polsce i Europie oraz tryb postępowania, przedstawiono w „Krajowym planie ochrony gatunku" (Czech 2007), dostępnym na stronach internetowych Ministra Środowiska. Dostępny jest tam również „Poradnik minimalizowania szkód wyrządzanych przez bobry".

RyśLynxLynx

Ryś jest gatunkiem objętym ochroną ścisłą, której zasady określa Rozporządzenie Ministra Środowiska z 28 września 2004 r. Zgodnie z nim jest to gatunek w odniesieniu do którego nie stosuje się odstępstw od zakazów. Innymi słowy wyszczególnione w rozporządzeniu zakazy obowiązują nawet w przypadku wykonywania czynności związanych z prowadzeniem racjonalnej gospodarki rolnej, leśnej lub rybackiej. Rozporządzenie to również uznaje rysia za gatunek wymagający ochrony czynnej.

Na terenie Nadleśnictwa ryś jest gatunkiem stosunkowo częstym. Ogółem, na podstawie inwentaryzacji, jego populację na tym terenie oszacowano na kilkadziesiąt sztuk. Przyczyny spadku populacji rysia na terenie naszego kraju upatruje się w polowaniach oraz ograniczaniu czy też rozczłonkowywaniu dużych kompleksów leśnych. Za istotny czynnik ograniczający uważa się pozyskiwanie przez myśliwych zwierzyny płowej oraz silny spadek pogłowia krajowej populacji zajęcy. Czynna ochrona rysia powinna więc zmierzać do ograniczenia bądź eliminacji tych czynników, ale z uwagi na ich charakter, musi być prowadzona kompleksowo na terenie całych Bieszczadów i sąsiednich Beskidów.

WilkCanisLupus

Wilk na obszarze naszego kraju objęty jest ochroną gatunkową od 1998 roku. Według obowiązującego rozporządzenia wymaga ochrony czynnej, w tym wyznaczenia strefy ochronnej wokół zasiedlonych nor wilczych o promieniu 500 m, obowiązującej od 1.04 do 15.07. Umieszczony jest również w załączniku II i IV Dyrektywy Siedliskowej oraz w Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt (2001) jako gatunek, który nie jest bezpośrednio zagrożony, ale przejawia oznaki spadku populacyjnego i wymaga specjalnego nadzoru.

W 2001 na zlecenie Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych przeprowadzono inwentaryzację populacji wilka w Polsce. Realizację tego projektu pn. „Inwentaryzacja wilka i rysia w nadleśnictwach i parkach narodowych Polski, 2001" koordynował Zakład Badania Ssaków PAN w Białowieży i Stowarzyszenie dla Natury WILK. Na tej podstawie określono zasięg występowania wilka w Polsce oraz liczebność, którą oszacowano na około 600 sztuk.

W Nadleśnictwie monitoring tego gatunku prowadzi się od 2001 roku. Danych dostarczają również coroczne inwentaryzacje łowieckie. Na podstawie wyników oraz bieżących obserwacji obecną populację wilka na terenie Nadleśnictwa oszacować można na około 30 osobników.

Wilk był w naszym kraju tępiony od dawna, na tyle intensywnie że na początku lat 70-tych XX wieku jego liczebność zmalała do 100 osobników. Obecnie, gdy objęty jest ścisłą ochroną gatunkową, za główne przyczyny niskiej liczebności uważa się: kłusownictwo, ruch drogowy, fragmentację siedlisk i nadmierne pozyskanie łowieckie ssaków kopytnych, przy czym w warunkach bieszczadzkich szczególnego znaczenia nabiera ostatni z wymienionych czynników.

Bieszczady stanowią jedną z najważniejszych ostoi wilka w Polsce. Gatunek ten nigdy nie został tu całkowicie wytępiony i występuje w stosunkowo dużym zagęszczeniu. Dzięki temu obszar Bieszczadów jest odpowiednim miejscem do utrzymywania żywotnej populacji wilków, która stanowić powinna źródło spontanicznych emigrantów oraz osobników pozyskiwanych do reintrodukcji. W tym kontekście ochrona wilka na tym terenie staje się niezwykle ważna, ale by była skuteczna powinna być zintegrowana z odpowiednio prowadzoną gospodarką łowiecką i pasterską (Śmietana 2002).

Warunkiem powodzenia działań ochronnych jest uwzględnienie w gospodarce łowieckiej obecności wilka i rysia w łowisku. Zagęszczenie zwierzyny płowej warunkuje z jednej strony wielkość i areał wilczych watah, a z drugiej, wielkość szkód powodowanych wśród zwierząt gospodarskich. Zbyt duży odstrzał kopytnych może nasilić ataki wilków na owce, a w dłuższym okresie czasu spowodować spadek populacji drapieżników i odbić się niekorzystnie na funkcjonowaniu całego ekosystemu. Nadleśnictwo, które z uwagi na szkody w obrębie odnowień dąży do utrzymania niskiego stanu zwierzyny płowej, powinno jednak przy planowaniu pozyskania łowieckiego odpowiednio wyważyć potrzeby wszystkich elementów środowiska przyrodniczego, którym zarządza.

Odstrzał wilków powinien być stosowany tylko w uzasadnionych przypadkach. Podlegać powinny mu wyłącznie wilki wyspecjalizowane w atakach na zwierzęta gospodarskie lub ludzi.

Racjonalne gospodarowanie populacją wilka w Bieszczadach wymaga ponadto stałego monitoringu opartego na sprawdzonych i ujednoliconych metodach, skorelowanego z analogicznymi obserwacjami prowadzonymi w jednostkach sąsiednich. Konieczne jest również zbieranie danych o szkodach powodowanych przez wilki wśród zwierząt gospodarskich (Śmietana 2000).

Niedźwiedź BrunatnyUrsus Arctos

Niedźwiedź, podobnie jak ryś, jest zwierzęciem objętym ścisłą ochroną gatunkową, wymagającym ochrony czynnej. Co więcej wymaga, by wokół zasiedlonej gawry wyznaczono strefę ochronną o promieniu 500 m, która obowiązywać ma w okresie od 1.11 do 31.03. W Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt (2001) niedźwiedzia uznano za gatunek, który nie jest bezpośrednio zagrożony, ale przejawia oznaki spadku populacyjnego i wymaga specjalnego nadzoru.

W Bieszczadach obserwacje bytującej tu populacji niedźwiedzia prowadzone są od początku lat 90-tych XX wieku. Wynika to w dużym stopniu z zainteresowania kół naukowych gromadzących informacje dotyczące występowania niedźwiedzia na terenie naszego kraju. Od 1986 r. tego typu badania w polskiej części Karpat prowadzi dr Zbigniew Jakubiec, corocznie zbierający dane z Nadleśnictw dotyczące tego gatunku.

W Nadleśnictwie Ustrzyki Dolne, na podstawie inwentaryzacji z 2007 roku, populację niedźwiedzia oszacowano na 6 sztuk.

Niedźwiedź, za wyjątkiem człowieka, w zasadzie nie ma naturalnych wrogów w naszym kraju. Młodym niedźwiadkom mogą zagrażać wilki i rysie. Jednakże głównym zagrożeniem dla tego gatunku jest kurczący się areał lasów, ich fragmentacja oraz nadmierna penetracja przez turystów.

Do skutecznej ochrony tego gatunku w naszym kraju niezbędne jest opracowanie i realizacja krajowego programu ochrony niedźwiedzia, który zapewni odpowiednie warunki egzystencji oraz określi zasady likwidacji konfliktów między ludźmi i niedźwiedziami. Przy braku takowego programu Nadleśnictwo podejmować może tylko doraźne działania mające na celu utrzymanie populacji niedźwiedzia w jak najlepszej kondycji. Ochrona tego gatunku powinna więc polegać głównie na ograniczaniu niekorzystnych zjawisk wynikających z antropopresji, czyli na:

- zapewnieniu spokoju w okresie snu zimowego, rozrodu i odchowu młodych - w rejonie zasiedlonej gawry w okresie jesienno-zimowo-wiosennym nie powinny być wykonywane żadne prace leśne, niezależnie od tego czy strefa wokół niej zostanie zatwierdzona czy też nie;

- eliminacji zagrożeń ze strony ruchu turystycznego - wyłączenie z ruchu turystycznego miejsc ostoi i regularnego przebywania tego gatunku albo ograniczanie czasowe lub stałe penetracji turystycznej, tam gdzie może ona niekorzystnie odbić się na populacji chronionego gatunku, a także regularnym i dokładnym usuwaniu śmieci ze szlaków turystycznych celem zapobiegania synantropizacji gatunku;

- utrzymaniu korytarzy ekologicznych łączących poszczególne ostoje;

- kontynuacji prowadzonego monitoringu.

ŻbikFelis Silvestris

Żbik jest niezwykle rzadkim zwierzęciem w naszych lasach i pomimo objęcia go ochroną gatunkową w 1952 roku jego liczebność nadal spada. Obecnie za istotne czynniki sprzyjające zanikaniu żbików uznaje się obecność monokultur i jednowiekowych drzewostanów oraz brak rozwiniętych pięter lasu a szczególnie podszytu. Niekorzystny wpływ na populacje tego gatunku upatruje się również w krzyżowaniu żbików z kotami domowymi, szczególnie w przypadku małych populacji oraz omyłkowym zabijaniu przez myśliwych redukujących pogłowie kotów domowych. W Czerwonej Księdze Zwierząt (2001) uznany jest za gatunek silnie zagrożony wyginięciem ze względu na małą populację, porozrywany zasięg i niepokojące tempo zanikania.

Aktualnie żbik w większej liczbie zachował się tylko w Bieszczadach i jedynie tu ma szansę stworzyć stabilną i żywotną populację. Jego ochrona na tych terenach ma więc ogromne znaczenie, a jej ważnym elementem jest stały monitoring.

Z informacji uzyskanych od leśniczych wynika, że był obserwowany na terenie kilku leśnictw Nadleśnictwa Ustrzyki Dolne.