NADRZEWNY POROST

            Brodaczka zwyczajna (Usnea filipendula) według obecnie obowiązującego podziału taksonomicznego zaliczana jest do gromady porostów, królestwa grzybów. Porost to nic innego jak symbioza (współżycie) glonu z grzybem. Proces powstawania porostu nazywamy lichenizacją, a synonimem nazwy porost jest grzyb lichenizowany. Symbioza ta przynosi obopólne korzyści - grzyb korzysta z węglowodanów wytworzonych w procesie fotosyntezy przez glony, z kolei glon uzyskuje osłonę oraz wodę z solami mineralnymi pobieranymi z środowiska przez partnera grzybowego. Brodaczka jest porostem nadrzewnym – występuje zarówno na drzewach iglastych jak i liściastych. Plecha przyjmuje formę brodatych, gęsto rozgałęzionych, nitkowatych gałązek barwy od szarej do szarozielonej, tworzących „brodę".  

OCHRONA STREFOWA

            Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska w sprawie dziko występujących grzybów objętych ochroną brodaczka zwyczajna jest pod ścisłą ochroną gatunkową. Dodatkowo miejsca występowania obejmuje się ochroną strefową w promieniu do 50 m od granic stanowiska. Według Czerwonej listy roślin i grzybów Polski brodaczka jest gatunkiem narażonym na wyginięcie (UV). W nadleśnictwie Ustrzyki Dolne na podstawie decyzji Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Rzeszowie ustanowiono w 2012 roku dwie strefy ochrony dla tego gatunku. Stanowiska te znajdują się w drzewostanach jodłowych z domieszką świerka, buka i innych gatunków liściastych. Brodaczka zwyczajna będąca epifitem (gatunek nadrzewny) występuje w ustrzyckich lasach na drzewach liściastych m.in. jaworach i jesionach. Drzewa te jak również fragmenty drzewostanów bezpośrednio przylegające do stanowisk brodaczki są wyłączone z użytkowania i nie wykonuje się w nich wycinki drzew.

BIOINDYKATOR I NIE TYLKO

            Porosty są dobrymi bioindykatorami, czyli gatunkami wskaźnikowymi określającymi czystość powietrza atmosferycznego. Brodaczka zwyczajna zalicza się do tych gatunków porostów, które występują w miejscach o bardzo czystym powietrzu nieskażonym przez zanieczyszczenia przemysłowe. Ponadto związki chemiczne zawarte w brodaczce tzw. „kwasy porostowe" są wykorzystywane w medycynie i farmacji. Plecha brodaczki zawiera m.in. kwas usninowy, który ma działanie przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe, przeciwzapalne, przeciwgorączkowe, przeciwpasożytnicze, przeciwdrobnoustrojowe, przeciwnowotworowe itp. Już w starożytności Hipokrates („ojciec medycyny") zalecał stosowanie plechy brodaczki w zwalczaniu „chorób kobiecych". Obecnie w handlu zagranicznym jest wiele preparatów np. do leczenia infekcji układu moczowego czy nieżytów układu oddechowego wykorzystujących związki zawarte w brodaczce i innych porostach. Dzięki odpowiednim warunkom mikroklimatycznym i mikrosiedliskowym brodaczka zwyczajna spotykana jest na terenie nadleśnictwa Ustrzyki Dolne na kilku dobrze zachowanych stanowiskach. Ochrona takich miejsc jest jednym z elementów trwałej i zrównoważonej gospodarki leśnej prowadzonej przez Lasy Państwowe.

W ostatnim czasie w „Podkarpackim Głosie Lasu" (nr 4/2013) ukazał się artykuł na temat brodaczki zwyczajnej, który można pobrać z naszej strony internetowej.

Artykuł

Tekst:

Marcin Plaza